Juni 2020 – Late herfst in de levens van Baptiste Toussaint, koster van de zieltogende parochiekerk, sigarenboer Felix Korver, gepensioneerd meteropnemer Bert Schaarbeek en terminaal zieke melkman Willem Koot. Door de teloorgang van de straat is hun gemeenschap uiteengevallen. Hun zekerheden zijn verdwenen en ze zijn bang voor de nieuwe bewoners:  de Indo, de Bulgaar, de gekleurde mens en de andersdenkende. Ze sluiten zich op met hun herinneringen en wachten kaartend op naderend onheil.
Carol Geleijnse is de kruidenier uit de straat die zijn winkel heeft verkocht aan de buurtsuper. Hij is met verzekeringsgeld vertrokken naar een zonnig eiland. Hij is kunstschilder geworden en verkoopt ‘doekies’ aan ‘badgasten’. Geleijnse spiegelt de mannen een beter leven voor, een leven zoals ze zich dat herinneren uit de gloriedagen van de straat. Hij nodigt ze naar het eiland, waar de mensen langer leven, de kerken vol zitten, roken geen kanker veroorzaakt en een meteropnemer nog een man van statuur is. Een verhaal over de teloorgang van sociale structuren en de angst voor het onbekende.

De papieren versie van Pas is uitverkocht. Klik op de titel hieronder voor een digitale versie (pdf-bestand).

Reacties van lezers:

Meesterlijk!
“Heb gisteren een roman uitgelezen die zonder twijfel tot een van de beste behoort die ik de afgelopen jaren las. ‘Pas’ van Jos de Gruiter. Opmerkelijk: het boek is niet verkrijgbaar via enige uitgever of enige winkel. Alleen bij de schrijver zelf. Gratis als download, of tegen kosten (20 euro) als je per se papier wilt (ik! Ik!), zolang de voorraad strekt. Pas gaat over een groep gepensioneerde Haagse straatgenoten, min of meer boze blanke mannen, die elkaar wekelijks treffen tijdens een kaartavond. Carmiggeliaans in zijn beschrijvingen en grappen, Borderwijks in zijn verlorenheid, en net als je denkt dat je het boek wel doorhebt, ontspint en ontknoopt zich van alles waardoor het steeds sneller toesprint naar een explosief einde. Meesterlijk!” Jan Maurits Schouten, Nijmegen.

Humor
“Jos de Gruiter heeft de humor van Arnon Grunberg, de trefzekerheid van Jeroen Brouwers met een sausje van Koch er overheen.” Marjolijn van der Kroon, Den Haag.

Prachtig verhaal
“Pas is een prachtig verhaal. Ik ben zelf katholiek en herken de cultuur, waarin het verhaal zich afspeelt. Verder ben ik zoon van een melkman en ben ik ook koster. Ik herken veel van wat er in het boek staat. Ik heb het met genot en plezier gelezen.”
Johan Blonk, Den Haag

Wat een geweldig boek!
“Ik heb genoten van de dialogen ! Veel humor, maar ook treffende en confronterende gesprekken over de leegheid van het bestaan in dit aardse tranendal. En laten we vooral de ongemakkelijke relaties tussen mensen niet vergeten. Verder heb ik genoten van alle verwijzingen naar het katholieke geloof en de flauwekul daaromheen. Vooral naar het einde toe kon ik het boek niet meer wegleggen en wilde ik weten hoe het de heren op het Griekse eiland (waar het leven nog geleefd wordt zoals het hoort en de mensen roken als schoorstenen) zou vergaan. En wat een verrassend slot.” Adriaan van Hooijdonk, Rotterdam.

Veel meer lagen
“Ik vond ‘Pas’ een goed boek. De eerste driekwart staan als een huis wat betreft de eenvoud en de dialogen tussen de mannen. Geen woord te veel en heel ingetogen geschreven. De mannen krijgen allemaal een karakter. De bijfiguren die later worden opgevoerd, zijn geloofwaardig. De kamer in het huis waar het verhaal zich afspeelt, is bijna tastbaar. Ik zie de mannen voor me, de dialogen staan bol van ironie, cynisme, sarcasme en drama. Als snel vermoedde ik een tweede laag in het verhaal, maar er zijn er veel meer.  De hoofdrolspelers zijn boos op de wereld, op de buitenlanders die hun straat hebben overgenomen, op de overheid en op zichzelf. Hun verwachtingen durfden ze niet waar te maken, ze waren te bang en deden helemaal niets. Wanneer zich de gelegenheid voordoet om een oud-straatgenoot op een Grieks eiland te bezoeken doen ze dat. Maar ook daar is geen redding of verlichting meer te vinden, ze zijn te laat en hun leven is verspeeld. Op het eind begint het verdomd nog spannend te worden. Kortom: een mooi boek, dat ik met plezier heb gelezen en dat me meer bracht dan ik in eerste instantie vermoedde.” Jan van Rijsingen, Oegstgeest.